შპს „ანფაუნდდორის“ ყოფილმა დასაქმებულმა მ.ზ.-მ პროფკავშირების გაერთიანებას შრომითი უფლებების დარღვევების თაობაზე დახმარების თხოვნით მიმართა. პროფკავშირებმა კი 2023 წლის 24 აპრილს საჩივრით მიმართა შრომის ინსპექციას, რის საფუძველზეც ინსპექტირება ჩატარდა. 2023 წლის 23 ივნისს, შრომის ინსპექციამ შპს „ანფაუნდდორი“ სამართალდამრღვევად ცნო და სამუშაო პროცესის შრომის კოდექსთან შესაბამისობაში მოსაყვანად 7 მითითება მისცა.
გარდა ამისა, შრომის ინსპექციამ დასაქმებულთა უფლებების ეფექტიანად დასაცავად მნიშვნელოვანი განმარტებები გააკეთა სამუშაოს აღწერილობის, სამუშაო დროის დათვლის, ნორმირებული სამუშაო დროის, სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის საწარმოს, ზეგანაკვეთური შრომის გადახდისა და სამუშაო დროის აღრიცხვის დოკუმენტის დასაქმებულისთვის გაცნობასთან დაკავშირებით:
- დამსაქმებელი ვალდებულია, შრომით ხელშეკრულებაში მკაფიოდ გაწეროს დასაქმებულის სამუშაო მოვალეობები. თუ დასაქმებულისთვის ბუნდოვანი იქნება შეთანხმებულ ანაზღაურებას რა სამუშაოს სანაცვლოდ იღებს, „ეს გარემოება შეიცავს დასაქმებულისთვის დამატებით ისეთი ფუნქცია-მოვალეობების დაკისრების საშიშროებას, რომელსაც უშუალოდ არ ითვალისწინებს მის მიერ დაკავებული თანამდებობა.“
- შრომის კოდექსის თანახმად, არსებობს ნორმირებული და არანორმირებული სამუშაო დრო. ნორმირებული სამუშაო დრო შეადგენს კვირაში არაუმეტეს 40 საათს, არანორმირებული – კვირაში არაუმეტეს 48 საათს. დამსაქმებელი ვალდებულია, კვირაში სამუშაო საათების ოდენობა შეათანხმოს დასაქმებულთან შრომით ხელშეკრულებაში, რათა დასაქმებულისთვის წინასწარ იყოს ცნობილი, რა დატვირთვით იმუშავებს;
- სამუშაო დრო დათვლილი უნდა იყოს კვირის ჭრილში. საგულისხმოა, მიუხედავად იმისა, რომ შპს „ანფაუნდდორში“ არსებობს ცვლიანობის გრაფიკი, შრომის ინსპექციას არ დაუშვია გამონაკლისი, ცვლაში მომუშავე პირებისთვის სამუშაო დროის განსაზღვრისა და დათვლის წესის თვალსაზრისით;
- სასტუმრო და სარესტორნო საქმიანობის სფეროში მომუშავე კომპანია, 2022 წლის 26 დეკემბრიდან შეცვლილი კანონმდებლობის პირობებში, აღარ წარმოადგენს სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის საწარმოს. ასეთ კომპანიებში სამუშაო დრო არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 40 საათს. თუ ასეთ დაწესებულებებში მომუშავე დასაქმებულის ნამუშევარი დრო კვირაში 40 საათს აჭარბებს, 40 საათს ზემოთ დრო ზეგანაკვეთური სამუშაოა და უნდა ანაზღაურდეს შრომითი ხელშეკრულებით შეთანხმებული გაზრდილი ოდენობით;
- შრომის კოდექსით განსაზღვრულ უქმე დღეებში შესრულებული სამუშაო წარმოადგენს ზეგანაკვეთურ შრომას და უნდა ანაზღაურდეს შრომითი ხელშეკრულებით შეთანხმებული გაზრდილი ოდენობით;
- დამსაქმებელმა დასაქმებულის სამუშაო დრო უნდა აღრიცხოს ჯანდაცვის მინისტრის მიერ დადგენილი ბრძანებით გათვალისწინებული კომპონენტებით და ინსპექტირების პირობებში წარმოადგინოს მისი დასაქმებულებისთვის გაცნობის დამადასტურებელი მტკიცებულება, რაც ნიშნავს, რომ დამსაქმებელმა არა მხოლოდ უნდა აღრიცხოს დასაქმებულის ნამუშევარი დრო, არამედ ყოველი თვის ბოლოს უნდა გააცნოს კიდეც მას.
შრომის ინსპექციამ, აგრეთვე, განმარტა, რომ „სამუშაო დროის რეგულირება შრომის სამართლით დაცული ერთ-ერთი ფუნდამენტური სტანდარტია, ვინაიდან იგი პირდაპირ კავშირშია დასაქმებულის ძირითადი უფლებების დაცვასთან იმდენად, რამდენადაც სამუშაო დროის სწორად აღრიცხვა და მისი სათანადო წესით გაცნობა დასაქმებულთათვის უზრუნველყოფს ამ უკანასკნელთა დაცვას არანორმირებული სამუშაო გრაფიკისა და მათთვის პროპორციული დასვენების დროის მიცემის უგულებელყოფისგან.“
დასაქმებულთა შრომითი უფლებების ეფექტიანი დაცვისთვის პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს იმასაც, რომ შრომის ინსპექციამ არა მხოლოდ გამოავლინა კანონმდებლობასთან შეუთავსებელი სახელშეკრულებო პირობები და დამსაქმებლის პრაქტიკა, არამედ მითითებაში კონკრეტულად დაიანგარიშა, რამდენი საათი იმუშავა დასაქმებულმა, რა ანაზღაურება მიიღო და რამდენი აქვს გადასახდელი დამსაქმებელს დამატებით.
შრომის ინსპექციის პრაქტიკის განხილვის არაერთ საჯარო თუ ინსტიტუციურ ფორმატში, პროფკავშირების გაერთიანება მიუთითებდა ინსპექციას, რომ სამართალდარღვევის ოქმების აღსრულებადობისთვის აუცილებელი იყო, კონკრეტული დასაქმებულის მიმართ კონკრეტული ოდენობით დამსაქმებლის დავალიანების ასახვა. პროფკავშირები მიესალმება ამგვარ პრეცედენტს და მოუწოდებს შრომის ინსპექციას, დანერგოს ამ მიმართულებით ერთგვაროვანი პრაქტიკა.
