ხშირად ადამიანები, რომელთა შრომითი უფლებებიც ირღვევა, სამსახურის დაკარგვის შიშით, ხმის ამოღებას ვერ ბედავენ. პროფკავშირებს აქვს კანონიერი უფლებამოსილება, თქვენი მომართვის საფუძველზე, ანონიმურობის დაცვით, შრომის ინსპექციას მიმართოს და სამუშაო გარემო/პირობები შეამოწმებინოს.

აპრილის თვეში, პროფკავშირების გაერთიანებას შრომითი უფლებების დარღვევების თაობაზე შპს „ფრენჩ ბეიქერის“ ყოფილმა დასაქმებულმა მ.ზ.-მ მომართა.

პროფკავშირების 24 აპრილის საჩივრის საფუძველზე შრომის ინსპექციამ ინსპექტირება ჩაატარა.

13 ივლისს შრომის ინსპექციამ შპს „ფრენჩ ბეიქერი“ სამართალდამრღვევად ცნო და სამუშაო პროცესის შრომის კოდექსთან შესაბამისობაში მოსაყვანად 11 მითითება მისცა.

გამოვლინდა, რომ შპს „ფრენჩ ბეიქერს“ დასაქმებული ჰყავდა არასრულწლოვნები, რომელთა მიმართაც შრომით უფლებებს სისტემატურად არღვევდა.

კერძოდ:

• არასრულწლოვნებთან გაფორმებულ შრომით ხელშეკრულებებში არ იყო განსაზღვრული სამუშაო და დასვენების დროები, ზოგიერთი არასრულწლოვანი კი კვირაში 40 საათს მუშაობდა მიუხედავად იმისა, რომ შრომის კოდექსი არასრულწლოვნის სამუშაო კვირას 36 საათით ზღუდავს;
• ზოგიერთი არასრულწლოვანი დასაქმებული იყო სტაჟიორად ისე, რომ არ ჰქონდათ წერილობით გაფორმებული სტაჟირების ხელშეკრულებები;
• ხელშეკრულებებში არ იყო გაწერილი ზეგანაკვეთური სამუშაოს ანაზღაურების ტარიფი და არც გაზრდილი ოდენობით უნაზღაურდებოდათ ზეგანაკვეთური შრომა;
• არასრულწლოვნები სისტემატურად მუშაობდნენ უქმე დღეებში ისე, რომ კანონის მოთხოვნათა საწინააღმდეგოდ ეს დღეები არ უნაზღაურდებოდათ ზეგანაკვეთური სამუშაოს ტარიფით;
• არასრულწლოვნები სამუშაოს ასრულებდნენ ღამის საათებშიც და ამას დამსაქმებელი, საერთოდ, არ აფიქსირებდა მაშინ, როცა შრომის კოდექსი კრძალავს არასრულწლოვნის ღამის სამუშაოზე დასაქმებას;
• არასრულწლოვნები, როგორც ნორმირებულ, ისე, ზეგანაკვეთურ სამუშაოს ასრულებდნენ იმაზე მეტი ხანგრძლივობით, ვიდრე ეს შრომის კოდექსითაა დაშვებული. კერძოდ, შრომის კოდექსი ადგენს, რომ არასრულწლოვნის მიერ ნორმირებული სამუშაო საათები დღეში არ უნდა აღემატებოდეს 6 საათს, ზეგანაკვეთურად ნამუშევარი საათები კი – დღეში 2 საათს, კვირაში – 4 საათს. შპს „ფრენჩ ბეიქერში“ არასრულწლოვნები ყოველდღიურად გადაბმულად ასრულებდნენ სამუშაოს 8 ან 9 საათის განმავლობაში;
• დამსაქმებელი არასრულწლოვნების შრომას ანაზღაურებდა არა ფაქტობრივად ნამუშევარი საათების მიხედვით, არამედ თვითნებურად გამოყენებული ნამუშევარი საათების შეჯამებული აღრიცხვის წესით, ზეგანაკვეთურ საათებს კი საერთოდ არ უნაზღაურებდა;
• დამსაქმებელი არასრულწლოვნებს ხელფასს უხდიდა ხელშეკრულებაში შეთანხმებულზე ნაკლები ოდენობით;
• დამსაქმებელი არასრულწლოვნებს ხელფასს უნაზღაურებდა საათობრივად მიუხედავად იმისა, რომ შრომით ხელშეკრულებაში ხელფასი თვეში ფიქსირებული ოდენობით იყო გაწერილი. ასეთი ფორმით ანაზღაურების გამო არასრულწოვნები იღებდნენ იმაზე ნაკლებს, ვიდრე ხელშეკრულება ადგენდა.

შრომის ინსპექციამ, აგრეთვე, დაადგინა:

• შპს „ფრენჩ ბეიქერი“ სრულწლოვან პირებს ამუშავებდა კვირაში შვიდივე დღე მიუხედავად იმისა, რომ შრომის კოდექსი კვირაში ერთ დასვენების დღეს სავალდებულოდ ადგენს;
• არ აღრიცხავდა ნამუშევარს საათებს და არც სამუშაო დროის აღრიცხვის დოკუმენტს აცნობდა დასაქმებულებს. შპს „ფრენჩ ბეიქერმა“ შრომის ინსპექციას (სახელდახელოდ) წარუდგინა სამუშაო დროის აღრიცხვის დოკუმენტი მხოლოდ იმ თვის (მაისის), როდესაც უკვე დაწყებული იყო ინსპექტირება, თუმცა დასაქმებულთა ნამუშევარი დროის ჯამი არ დაემთხვა სახელფასო უწყისში მითითებული საათების ჯამს. ასევე, აღმოჩნდა, რომ დამსაქმებელს ერთ-ერთ დასაქმებულზე სამუშაო დროის აღრიცხვის დოკუმენტში მითითებული ჰქონდა, რომ სარგებლობდა შვებულებით მაშინ, როცა სინამდვილეში ეს პირი მუშაობდა. მსგავსი მოცემულობა აღმოჩნდა სხვა დასაქმებულებთანაც. ეს ნიშნავს, რომ სამუშაო დროის აღრიცხვის დოკუმენტი არ შეიცავდა რეალურ მონაცემებს და დამსაქმებელი შეეცადა დოკუმენტის გაყალბებას;
• დამსაქმებელი დასაქმებულებს უკრძალავდა კონკურენტ კომპანიაში დასაქმებას შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტიდან 2 წლის განმავლობაში ანაზღაურების შენარჩუნების გარეშე მაშინ, როცა შრომის კოდექსი მხოლოდ 6 თვით შეზღუდვის უფლებას ითვალისწინებს, ისიც, ანაზღაურების პირობით.

ყოველივე აღნიშნულის საფუძველზე, შრომის ინსპექციამ შპს „ფრენჩ ბეიქერი“ დააჯარიმა 11 400 ლარის ოდენობით და 30 დღეში ყველა კანონდარღვევის აღმოფხვრა დაავალა.

გარდა ამისა, შრომის ინსპექციამ დასაქმებულთა ინტერესებისთვის საგულისხმო განმარტება გააკეთა: იმ შემთხვევაში, თუ შრომით ხელშეკრულებაში ჩანაწერი არ შეესაბამება ფაქტობრივ მდგომარეობას ან შემდგომში შეიცვლება, სადავოობისას ეს გავლენას ვერ მოახდენს დამსაქმებლის მტკიცების ტვირთზე და საკითხი უნდა განიმარტოს დასაქმებულის ინტერესების სასარგებლოდ. დამატებით აღნიშნა, რომ: „შრომით ხელშეკრულებაში ასახული არსებითი პირობები მხარეთა მიმართ ატარებს ე.წ. მბოჭავ ხასიათს და მხარეები ვალდებულნი არიან, პრაქტიკაში რეალიზაცია გაუკეთონ აწ უკვე წერილობით შეთანხმებულ არსებით პირობებს და შრომითი ურთიერთობა არ მოაწესრიგონ ზეპირსიტყვიერი გარიგების საფუძველზე, მითუმეტეს, დასაქმებულის საზიანოდ.“

პროფკავშირები 2021 წლის 01 იანვრიდან კანონის საფუძველზეა უფლებამოსილი, მიმართოს შრომის ინსპექციას ნებისმიერი დასაქმებულის უფლებების დარღვევის შემთხვევაში.

იმ შემთხვევაში, თუ ფიქრობთ, რომ თქვენი შრომითი უფლებები ირღვევა, მაგრამ სამსახურიდან გაშვების შიშით ხმას ვერ იღებთ და ვერც შრომის ინსპექციას მიმართავთ, რათა თქვენი სახელი არ გახმაურდეს, პროფკავშირები მოგიწოდებთ, მოგვმართოთ და ანონიმურობის დაცვით, ჩვენ დავიცავთ თქვენს უფლებებს!