პროფკავშირების საერთაშორისო კონფედერაციის მონაცემებით, ყოველწლიურად მსოფლიოში სამუშაო ადგილებზე მიღებული ტრავმებისა და პროფესიული დაავადებებისგან 3 მილიონამდე ადამიანი იღუპება. მითითებული მაჩვენებელი ცხადჰყოფს, რომ ამ მხრივ მდგომარეობა სავალალოა და დროა ქვეყნების მთავრობებმა და დამსაქმებლებმა სამუშაო ადგილებზე უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის დაცვის საკითხი, ადამიანის ფუნდამენტური უფლების დონეზე აიყვანონ.
საგულისხმოა, რომ შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციამ, სამუშაო ადგილებზე უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის დაცვა აღიარა, როგორც ადამიანის ფუნდამენტური უფლება და მისი დაცვის ვალდებულებაც განმტკიცებულია შსო-ს არაერთ აქტში. ყველა ამ დოკუმენტის მიმღები გახლავთ: მთავრობები, დამსაქმებლები და პროფკავშირები. შესაბამისად, საერთაშორისო დონეზე აღიარებული ვალდებულებების დაცვა არის ის მინიმუმი, რომელმაც უსაფრთხო სამუშაო გარემოს ჩამოყალიბება უნდა უზრუნველყოს.
შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის 2019 წლის დეკლარაცია მოიცავს დაპირებას, რომლის მიხედვითაც სამუშაო ადგილებზე ყველა დასაქმებულის უსაფრთხოება და ჯანმრთელობა უნდა იყოს დაცული. პროფკავშირები გეგმავენ გამოიყენონ შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის ზემოხსენებული განაცხადი, რათა უფრო ეფექტიანად გაუმკლავდნენ იმ გამოწვევებს, რომელთა არსებობის შედეგად ყოველწლიურად მსოფლიოში დაახლოებით 3 მილიონი დასაქმებული იღუპება, ხოლო ათობით მილიონ დასაქმებულს ჯანმრთელობის პრობლემა ექმნება.
საქართველოში სამუშაო ადგილებზე შრომის უსაფრთხოების სტანდარტების დაცვა კვლავ ერთ-ერთი უმთავრესი გამოწვევაა.
საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მონაცემების მიხედვით, საქართველოში შრომის ინსპექციის სამსახურის აღდგენიდან (2018 წელი) ბოლო წლების მანძილზე ლეტალური შემთხვევების სტატისტიკა ასეთია:
• 2018 წელს გარდაიცვალა 59;
• 2019 წელს გარდაიცვალა 45;
• 2020 წელს გარდაიცვალა 39;
• 2021 წელს გარდაიცვალა 37;
• 2022 წელს გარდაიცვალა 35;
მიუხედავად გარდაცვალების შემთხვევების კლების ტენდენციისა, ზემოაღნიშნული სტატისტიკა მაინც შემაშფოთებელია. საქართველოში სამუშაო ადგილებზე გარდაცვლილთა წილი 3,1-ჯერ აღემატება ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებელს.
ამ ფონზე, საგულისხმოა, რომ საქართველოს რატიფიცირებული არ აქვს შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის არცერთი კონვენცია, რომელიც შრომის უსაფრთხოების საკითხებს არეგულირებს. შსო-ს კონვენციების რატიფიცირება მნიშვნელოვანია, ერთი მხრივ, დამატებითი ახალი რეგულაციების მისაღებად იმ ნაწილში, სადაც არ არის უზრუნველყოფილი შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის სტანდარტებთან შესაბამისობა და მეორე მხრივ, არსებული რეგულაციების მდგრადობის უზრუნველსაყოფად.
2014 წელს, საქართველოსა და ევროკავშირს შორის გაფორმებული „ასოცირების ხელშეკრულებით“ ნაკისრი ვალდებულებების შესრულების კვალდაკვალ, სოციალური პარტნიორობის სამმხრივი კომისიის ფორმატში, შემუშავებულ იქნა შრომის უსაფრთხოების საკითხების მარეგულირებელი კანონქვემდებარე აქტების მხოლოდ ნაწილი. დღემდე დიდ გამოწვევას წარმოადგენს საკანონმდებლო ბაზის სრულყოფა კანონქვემდებარე აქტების შემუშავების მიმართულებით, რის გამოც საქართველოს მიერ მიღებულ ნორმატიულ აქტებთან ერთად კვლავ ძალაში რჩება 1992 წლამდე მიღებული საბჭოთა ნორმატიული აქტები.
ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სამუშაო ადგილებზე დასაქმებულთა სიცოცხლისა და უსაფრთხოების დასაცავად, საქართველოს პროფესიული კავშირების გაერთიანება მოითხოვს:
➢ მოხდეს შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის #81-ე კონვენციის – „შრომის ინსპექციის შესახებ ვაჭრობასა და მრეწველობაში“, #155-ე კონვენციის – „პროფესიული უსაფრთხოებისა და ჯანმრთელობის შესახებ“ და #121-ე კონვენციის – „შრომითი მოვალეობის შესრულებისას დასაქმებულის ჯანმრთელობისთვის ზიანის მიყენებისას დახმარების გაწევის შესახებ“ რატიფიცირება.
➢ სოციალური პარტნიორების ჩართულობით, დაჩქარებული წესით მოხდეს შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის სტანდარტებთან და ევროკავშირის დირექტივებთან შესაბამისობაში მყოფი შრომის უსაფრთხოების საკითხების მარეგულირებელ კანონქვემდებარე აქტებზის მომზადება და მიღება.
➢ მოხდეს შრომის ინსპექციის სამსახურის ორგანიზაციული გაძლიერება, მათ შორის, გაიზარდოს რეგიონული ოფისების რაოდენობა.
