“მუშა, რომელიც ჯერ არ მომკვდარა მე ვარ”, – ამ შეძახილებით პროფკავშირები და ასობით მუშა ვარდების მოედნიდან რუსთაველის გამზირის გავლით პარლამენტის შენობასთან მივიდა. სხვადასხვა რეგიონიდან, სხვადასხვა საწარმოს მუშები თბილისში საგანეგბოდ – მუშათა მსვლელობაში მონაწილეობის მისაღებად ჩამოვიდნენ საპროტესტო მანიფესტაციაში ჩაერთნენ.
აქციის მონაწილეები მოითხოვენ, საქართველოს ხელისუფლებამ გაატაროს რეალური შრომითი პოლიტიკა, შექმნას უსაფრთხო სამუშაო გარემო და დაიცვას დასაქმებულების უფლებები.
მხოლოდ წელს, გასულ ორ თვეში საწარმოო უბედური შემთხვევის შედეგად 6 მუშა დაიღუპა. გაცილებით დიდია სიკვდილიანობის შედეგები ტრამვის შემდეგ, რასაც ოფიციალური უწყებები აღარ აღრიცხავენ.
მუშათა მსვლელობაში მონაწილეობდნენ სამუშაო ადგილზე დაღუპულთა ოჯახის წევრებიც.
“ჩემი შვილიც დაიღუპა ორი წლის წინ ობიექტზე. მესამე სართულიდან გადმოვარდა და დაიღუპა. მინდა მივაწვდინო ხმა მთავრობას, რომ ჩვენი პრობლემა გულთან მიიტანონ, დაიცვან ჩვენი შვილები, რომლებიც ყოველდღიური ლუკმაპურისთვის გადიან სამუშაოზე”, – განაცხადა მზია შენგელიამ, რომელსაც 35 წლის ვაჟი 2 წლის წინ ბორჯომში, ერთ-ერთი კერძო კომპანიის მშენებლობაზე მუშაობისას დაეღუპა. იგი პროფკავშირების 23 თებერვლის აქციაზე შვილიშვილებთან ერთად მივიდა და სახელმწიფოს მოსთხოვა შრომის უსაფრთხოების დაცვა სხვა ტრაგიკული ინციდენტების თავიდან ასაცილებლად.
მუშათა შორის ერთ-ერთი 42 წლის გიორგი გიორგიძე იყო, რომელიც ზესტაფონის ფეროშენადნობ ქარხანაშია დასაქმებული. მისი თქმით, გასული წლების მანძილზე კოლეგებთან ერთად ოთხჯერ გაიფიცა, თუმცა ხელმძღვანელობას შრომის უსაფრთხოებისთვის საჭირო ნაბიჯები არ გადაუდგამს. ძირითად პრობლემებს შორის თავად ყურადღება გაამახვილა მაღალ ტემპერატურაზე, დამტვერიანებასა და მოუხერხებელ სამოსზე.
“არსებობს კანონი, რითაც განსაზღვრულია სამუშაო ადგილზე ტემპერატურის დონე, რომელიც 27 გრადუსს არ უნდა აღემატებოდეს. ჩვენთან კი,, ღუმელთან მუშაობის შემთხვევაში, 30-32 გრადუსსაც აღწევს. რაც უფრო მაღალია ტემპერატურა, მით უფრო მაღალია გაუწყლოების რისკი, ეს კი სიკვდილიანობის მიზეზიც შეიძლება გახდეს. ზაფხულში, როცა მხოლოდ გარეთ არის 40 გრადუსი, შიგნით რა იქნება, ხომ წარმოგიდგენიათ. ამ ყველაფერს ისიც ერთვის, რომ მოუხერხებელია სამუშაო ტანსაცმელი, მით უმეტეს, მაღალი ტემპერატურის პირობებში. შეიძლება მე უშუალოდ ღუმელზე არ ვმუშაობ, მაგრამ ტემპერატურა და რადიაცია ჩემზეც აისახება”.
მისივე თქმით, შრომის არასათანადო პირობებმა პრობლემა უკვე არაერთ მუშას შეუქმნა, თუმცა ადმინისტრაცია პრობლემებს ზედაპირულად აღიქვამს.
“მოგეხსენებათ, ფერო აწარმოებს ლიკომანგანუმის შენადნობს. სილიციუმის ჭარბი რაოდენობით სისხლში მოხვედრა მთელ რიგ ავადმყოფობას იწვევს: იმუნურ, ონკოლოგიურ დაავადებებს… თითოეული დასაქმებულის სისხლის ანალიზი რომ აიღოთ, შეიძლება 5-ჯერ და 10-ჯერ მეტი იყოს მასში მანგანუმის მაჩვენებელი.
ჩვენი უმთავრესი მოთხოვნა ხელმძღვანელობისადმი იყო ის, რომ ხელშეკრულებაში მკაცრად ყოფილიყო განსაზღვრული შრომის უსაფრთხოების პირობები. ზედაპირული გადაიარაღება სრულყოფილი პასუხი არ არის”, – ამბობს გიორგი გიორგიძე.
პროფკავშირების აქციას დღეს ის ადამიანებიც შეუერთდნენ, რომლებიც შრომითი უსაფრთხოების პირობებს აღარ უჩივიან, თუმცა ჯერ კიდევ რამდენიმე წლის წინ ბრძოლა მსგავსი მეთოდებით უწევდათ. აკაკი გვალია, რომელიც ამჟამად “თელასის” პროფკავშირებს ხელმძღვანელობს, წლების განმავლობაში თბილისის დისპეტჩერის პოზიციას იკავებდა. მისი თქმით, ის, რომ დღეს პრობლემა აღარ არსებობს, სწორედ დასაქმებულთა კონსოლიდირებული მოქმედების შედეგია.
“ბოლო 10 წლის მანძილზე 1 გარდაცვლილიც არ გვყავს, ეს არის იმის შედეგი, რომ ვმუშაობთ კონსოლიდირებულად, ვიცით, როგორ ვიმოქმედოთ. რომ ამბობენ, რომ პროფკავშირებს ბიზნესის დანგრევა უნდათ, ასე არ არის. “თელასი” ამის ნათელი მაგალითია”, – ამბობს ის.
ირაკლი პეტრიაშვილი, საქართველოს პროფკავშირების გაერთიანების თავმჯდომარე: ” ბუნებრივია რაც უფრო მაღალი იქნება სოლიდარობის ხარისხი საზოგადოებაში ერთმანეთის პრობლემების მიმართ, რაც უფრო მეტი ადამიანი დააფიქსირებს იმ საჭიროებებს და მოთხოვნებს რაც დასაქმებულ ადამიანებს აქვთ, მით მალე მოვა გაზაფხული ჩვენს ქუჩებზე. 2006 წლიდან პროფკავშირებს არც ერთი ტრიბუნა არ დაუტოვებია ამ თემაზე საუბრის გარეშე. დღესაც ეს არ არის მხოლოდ საპროტესტო აქცია, ჩვენ ვცდილობთ ანალიტიკური ინფორმაცია მივაწოდოთ საზოგადოებას, პოლიტიკოსებს და საერთაშორისო საზოგადოებას, რომ არ შეიძლება ველური კაპიტალიზმით და სიხარბით ქვეყნის შენება. 2006 წლიდან გვიკიჟინებენ რომ დერეგულაციები იყო საჭირო, რომ შრომის ინსპექციის საჭიროება არ არსებობდა და რომ ლიბერალური ბაზარი ააყვავებდა ამ ქვეყნის ეკონომიკას და ხალხი იცხოვრებდა ბედნიერად. მიუხედავად იმისა, რომ გვქონდა პროტესტი ჩვენს ნაცვლად გეგმავდნენ ჩვენს მომავალს. ვითხოვდით ჩვენი ჩართულობით მიეღოთ ან გაეუქმებინათ რეგულაცია. სკეპტიკურად ვიყავით განწყობილი დერეგულირების მიმართ თავიდანვე, არა მხოლოდ ვაპროტესტებით ციფრებით მივუთითებდით ხელისუფლებას, რომ ამ ნაბიჯებით ეკონომიკა ვერ აყვავდებოდა. რა მივიღეთ დღეს, ის რომ 21-ე საუკუნეში იმ დროს როდესაც ომი არ არის, უფრო მეტი ადამიანი იღუპება სამუშაო ადგილებზე ვიდრე საომარ მოქმედებებში სხვადასხვა ქვეყნებში ტეროტიზმთან ბრძოლისას. დღეს თითქოს ხელისუფლება მზადაა ცვლილებებისკენ, მაგრამ იღებს კანონს რომელიც კვლავ არ ასახავს რეალურ პრობლემებს და საჭიროებებს.”
პროფკავშირების ახალგაზრდული მოძრაობის ლიდერის გიგა ბექაური:
“ვითხოვთ, შრომის ინსპექცია გახდეს რეალურად ქმედითი, ის კანონპროექტი კი, რომელსაც დღეს იღებენ, ამის საშუალებას არ იძლევა. მაგალითად, შრომის ინსპექტორებს კვლავ არ ეძლევათ უპირობო დაშვება სამუშაო ადგილზე. მას რიგი ბიუროკრატიული პროცედურების გავლა უწევს, რათა შემოვიდეს ადგილზე და შეამოწმოს უსაფრთხოების ნორმები. ასევე, კანონპროექტი შრომით უფლებებს არ უზრუნველყოფს. მხოლოდ ამოწმებს უსაფრთხოების ნორმებს და ისიც მომატებული რისკის მქონე სამუშაო ადგილებზე. 81-ე კონვენციის მიხედვით კი, შრომის ადმინისტრირება უნდა იყოს სამმხრივი და პროფკავშირების, დამსაქმებელთა ასოციაციისა და სახელმწიფოს მიერ უნდა ხორციელდებოდეს”.
პარლამენტის შენობასთან აქციის მონაწილეები არცთუ დიდი ხნის შეკრებილები იყვნენ, როცა ერთ-ერთმა გამომსვლელმა 21 იანვარს დაღუპული მუშის შესახებ აცნობა, რომლის შესახებ ინფორმაცია დღეს გახმაურდა. ცნობას შეკრებილები წუთიერი დუმილით შეხვდნენ.
კანონპროექტი შრომის უსაფრთხოების შესახებ პარლამენტში 2017 წლის ივნისში დარეგისტრირდა. ის პირველი მოსმენითაა მიღებული, თუმცა მის არაერთ ნაწილს როგორც დეპუტატთა ნაწილი, ისე არასამთავრობო სექტორის წარმომადგენლები აკრიტიკებენ. მათ შორისაა შრომის უსაფრთხოების დარღვევისთვის დაწესებული ჯარიმების ოდენობა, სფეროთა რიცხვი, რომლებზეც კანონი გავრცელდება და შრომის ინსპექტორის დაშვების პროცედურები სამუშაო ადგილზე.
პროფკავშირების გაერთიანების სტატისტიკით, 2017 წელს, 41 ადამიანი დაიღუპა და 66 მძიმედ დაშავდა სამუშაოს შესრულების დროს. მათგან, მშენებლობაზე მუშაობისას 17 გარდაიცვალა და 22 მძიმედ დაშავდა.
გამოყენებულ წყაროთა შორისაა ნეტგაზეთის ინფორმაცია.
